Podstawy prawne

Ustawa o strażach gminnych

Tworzenie, funkcjonowanie i kompetencje straży gminnej są regulowane przez główny akt normatywny, jakim jest:

Ustawa z dnia dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 123 poz. 779)

według, której straż gminna pilnując porzadku z poszanowaniem godności i praw obywateli, pełni instrumentalną rolę wobec społeczności lokalnej. Do głównych zadań straży gminnej zalicza się:

• ochronę porządku w miejscach publicznych oraz estetycznego wyglądu obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, 
• czuwanie nad przebiegiem imprez publicznych,
• kontrolę oznakowania i oświetlenia ulic i posesji,
• sprawdzanie wykonywania zadań i obowiązków przez administratorów i gospodarzy domów,
• kontrolę zabezpieczeń prac inwestycyjno-remontowych prowadzonych na terenie gminy,
• ochronę środowiska naturalnego przed jego degradacją,
• asystowanie przy pobieraniu opłat ustalonych na podstawie przepisów o podatkach i opłatach lokalnych,
• informowanie o zauważonych awariach, przestępstwach, osobach nieprzytomnych lub wymagających natychmiastowej pomocy – odpowiednich służb, instytucji, administratorów,
• doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania jeśli znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu,
• kontrolę ruchu drogowego w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym.

Wykonując swoje powinności straż gminna działa samodzielnie, wspólnie z przedstawicielami innych służb powołanych do ochrony porządku publicznego, a także z Policją. Realizując powyższe obowiązki strażnicy mają prawo do:

• udzielania pouczeń,
• legitymowania osób,
• ujęcia osób stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także mienia,
• nakładania grzywien w drodze mandatu karnego,
• kierowanie wniosków do Sądu Grodzkiego,
• usuwania i blokowania pojazdów,
• wydawania poleceń,
• zwracania się o pomoc do instytucji państwowych i samorządowych, organizacji społecznych oraz jednostek gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej,
• obserwowania i rejestrowania zdarzeń w miejscach publicznych przy użyciu środków technicznych.

Strażnik straży gminnej ma prawo do korzystania – wobec osób, które uniemożliwiają wykonywanie przez niego czynności określonych w ustawie – ze środków przymusu bezpośredniego, takich jak:

• siła fizyczna w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony,
• kajdanki, pałki obronne wielofunkcyjne, ręczne miotacze gazu, paralizatory elektryczne, psy obronne, broń palna bojowa.

Do obowiązków strażnika gminnego zalicza się:

• przestrzeganie prawa, rzetelne i terminowe wykonywanie poleceń przełożonych,
• poszanowanie powagi, honoru, godności obywateli i własnej,
• zachowanie tajemnicy państwowej i służbowej,
• podejmowanie interwencji w sytuacjach zagrożenia życia, zdrowia lub mienia, a także w przypadku naruszenia dóbr osobistych ludzi,
• zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, przełożonymi, podwładnymi oraz współpracownikami,
• stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
• zachowanie się z godnością w czasie pracy i poza nią.

Grzywny nakładane w drodze mandatu karnego

Strażnicy gminni mają prawo do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia wymienione w:

Rozporządzenie MSWiA z dnia 17 listopada 2003r. (Dz.U. 2003 nr 208 poz. 2026)

Rozporządzenie MSWiA z dnia 10 października 2008r. (Dz.U. 2008 nr 191 poz. 1176)

Rozporządzenie ministra ustala:

• uprawnienie strażników straży gminnych, zwanych dalej "strażnikami", do
  nakładania grzywien w drodze mandatu karnego,
• wykaz wykroczeń, za które strażnicy są uprawnieni do nakładania grzywien w
  drodze mandatu karnego,
• warunki i sposób wydawania strażnikom upoważnień do nakładania grzywien.

Sposób nakładania grzywien w drodze mandatu karnego został ujety w:

Rozporządzenie RM z dnia 22 lutego 2002r. (Dz.U. 2002 nr 20 poz. 201)

Czynności wykonywane przez straże gminne

Zakres i sposób wykonywania przez strażników gminnych niektórych czynności reguluje:

Rozporządzenie RM z dnia 18 grudnia 2009 r.. (Dz.U. 2009 nr 220 poz. 1722)

Rozporządzenie precyzuje zakres i sposób:

• legitymowania przez strażników gminnych osób, w uzasadnionych przypadkach, w celu ustalenia ich tożsamości,
• ujmowania przez strażników gminnych osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,
• żądania przez strażników gminnych niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i  samorządowych,
• zwracania się przez strażników gminnych, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji (Dz. U. z 2002r. Nr 7, poz. 58, z póź. zm.),
• obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.

Zasady współpracy z policją